To πιο πιθανόν είναι,  το 99% της μουσικής που έχετε ακούσει ή παίξει ως τώρα να “πατάει” στα 4/4. 

Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθώ με το 1 %.  Αυτό που ο μετρικός οπλισμός της μουσικής {time signature}, ανήκει σε κάτι διαφορετικό από τους γνωστούς σε όλους μας τέσσερις χρόνους.

Θα προσπαθήσω να αναλύσω γιατί θεωρώ απόλυτα αναγκαίο να μπορούμε να καταλάβουμε πως λειτουργούν αυτά τα μέτρα, πως τα μετράμε, πως τα νιώθουμε και βέβαια γιατί πρέπει να έχουμε πρότερη εμπειρία πάνω σε αυτά, πολύ πριν μας τύχουν στη πορεία μας.

Θα σας προτείνω επίσης μπάντες και καλλιτέχνες που έχουν odd time signatures στα κομμάτια τους.

Ας δούμε τι λέει η θεωρία σχετικά με τα μέτρα μουσικής.

Τα μέτρα χωρίζονται σε απλά – simple, σύνθετα- compound/ composite  και τέλος σε μικτά – mixed, combined.

• Απλά  λέγονται τα μέτρα που ο αριθμητής του κλάσματος που αποτελεί τον ρυθμό μας είναι μικρότερος του τέσσερα. Τα απλά μέτρα δεν μπορούν να διαιρεθούν σε άλλα μικρότερα.
• Σύνθετα  λέγονται τα μέτρα που ο αριθμητής τους είναι 4 και πάνω. Τα ονομάζουμε σύνθετα γιατί σχηματίζονται από την ένωση δύο ή και περισσοτέρων απλών
• Μικτά  λέγονται τα μέτρα που  προέρχονται  από μείξη διμερών και τριμερών μέτρων. Έτσι ο αριθμητής τους είναι άθροισμα των αριθμών 2 και 3 ή μπορεί ακόμα να είναι και πολλαπλάσιο των αριθμών αυτών.

Πριν πολλά χρόνια ο δικός μου δάσκαλος μου είχε πει το εξής.

‘’Στις μέτριες ταχύτητες και στα 4/4 όλοι καλοί  είμαστε. Ο πραγματικός drummer όμως φαίνεται στα πολύ αργά τραγούδια , στα πολύ γρήγορα αλλά και στα «περίεργα» μέτρα’’ .

Ομολογώ ότι δεν πολυκατάλαβα τι εννοούσε. Μέχρι που μου έβαλε ένα δίσκο του Sting και άκουσα για 1^η φορά ένα 7/8.

Προσπαθούσα να το παίξω και αυτό που θυμάμαι είναι ότι ενώ είχε ένα απλό funk rock ρυθμό, συνέχεια με «πέταγε έξω».

 Για καιρό, η μελέτη των «περίεργων» μέτρων, μου έγινε ψύχωση.

 Σύντομα ανακάλυψα ότι στην Ελλάδα έχουμε σοβαρή παράδοση και ρυθμολογία και με τα σύνθετα αλλά και με τα μεικτά μέτρα. Προσπαθούσα να μετρήσω αλλά και να παίξω, ότι περίεργο τραγούδι ρυθμολογικά, έπεφτε στα χέρια μου.

Από συνθέσεις του Sting, των Dream theater και των Rush, μέχρι ζεϊμπέκικα , καλαματιανά και καρσιλαμάδες.  Έφτασα να ακούω μουσικές από το Πακιστάν και την Ινδία μέχρι την Τυνήσια, την Αρμενία και τον Πόντο. Προσπαθούσα να μετρήσω τα πάντα.

Αυτή η ψύχωση δεν νομίζω ότι μου έχει φύγει ακόμα  γιατί κάθε φορά που φτάνει στο αυτί μου ένα τραγούδι με περίεργο time signature, το πρώτο που κάνω είναι να προσπαθώ να καταλάβω σε τι μέτρο έχει γραφτεί. Με έχω πιάσει να το κάνω ακόμα και με το background soundtrack μιας..ταινίας..

Αναλύοντας αλλά και παίζοντας πάνω σε αυτές τις μουσικές μετά από καιρό, άρχισα να νιώθω- δεν θα έλεγα άνετα ..αλλά πλέον όχι σαν να παίζω drums τρεις μήνες.

Θυμάμαι σε μια συνέντευξη του Vinnie Colauita ένας δημοσιογράφος τον είχε ρωτήσει τι κάνει για να γκρουβάρει τα 5/4 ή τα 7/8 {είχε ήδη παίξει το καταπληκτικό 7 days στο ten summoner΄s tales του Sting}.

“βάζω τον μετρονόμο μου στα 5 και παίζω από πάνω για μία ώρα..τι να κάνω? Δεν τα έχω..κανείς μας δεν τα έχει’’ ήταν η απάντηση του που με έκανε να καταλάβω ότι όλοι μας τελικά , όσον αφορά αυτά τα ιδιότυπα μέτρα, στο ίδιο καζάνι βράζουμε..

 Πολλές φορές με έχετε ακούσει να σας  λέω ότι σας προετοιμάζω για την δυσκολότερη μπάντα που θα βρεθεί στο δρόμο σας ..όχι για την ευκολότερη.

Για την μπάντα που η μουσική θα είναι πρωτότυπη και δεν καταλαβαίνουμε τις επιρροές της , τα time signature είναι περίεργα και το level των μουσικών στα ύψη.

Μια τέτοια μπάντα , πιστέψτε με , δεν θα περιοριστεί στα 4/4 παιδιά, και εσείς πρέπει να είστε έτοιμοι να παίξετε ότι σας ζητηθεί {αν θέλετε να κερδίσετε ή να καταφέρετε να διατηρήσετε την θέση του drummer της}. Είτε αυτό είναι στυλ μουσικής είτε odd time signature.

Ευτυχώς όπως όλα τα υπόλοιπα της τεχνικής…είναι κάτι που μπορείτε να μάθετε με υπομονή , επιμονή και αγάπη.

• Πώς μετράμε ένα κομμάτι με «περίεργο» αριθμητή αλλά που στον παρονομαστή υπάρχει το 4.

Ας υποθέσουμε ότι πρέπει να παίξουμε ένα 7/4 κομμάτι που πατάει στα 16^α και με tempo το 90bpm.

Εγώ σε αυτή την ταχύτητα θα το μετρούσα μάλλον σαν 1 eAa, 2 eAa, 3 eAa , 4 eAa, 5 eAa, 6 eAa, 7 eAa  μέχρι να νιώσω άνετα .

Στην περίπτωση που ήταν μεικτό μέτρο π.χ 4 + 3 ή 3+4 ίσως το χώριζα πχ      1 eAa 2 eAa, 3 eAa – 1 eAa, 2 eAa, 3 eAa,  4 eAa για να μπορέσω να νιώσω τον παλμό του ισχυρού χρόνου..το 1 στο κάθε grouping.

Σε περίπτωση που το κομμάτι «πατούσε» στα τρίηχα θα σκεφτόμουν 1 ti ta κλπ.

Σημ. Προσέξτε μόνο το 7 που στα αγγλικά όταν μετράμε σε μεικτά ή σύνθετα μέτρα, δεν πρέπει να γίνει seven αλλά sev για να μην μας πετάει έξω σε σχέση με τα υπόλοιπα νούμερα  που είναι μονοσύλλαβα.

• Τι κάνω στην περίπτωση που το κομμάτι έχει περίεργο αριθμητή και περίεργο παρονομαστή. Πχ 7/8 ή 11 /8 ή 7/16

Εδώ τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μετρήσεις ένα 7/8.

Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα 7/8 με τέμπο το  160  8α.

Υπάρχουν τρεις τρόποι να το μετρήσουμε.

1. One two three four five six sev – Σε αυτή τη ταχύτητα μπορούμε να το μετρήσουμε και έτσι.
2. Γκρουπάροντας ανά δύο νούμερα, θα μας δώσει το εξής μοτίβο.

                 One two  three four  five six   sev

                           \       /         \       /        \     /       \

                            One             two          three      and        

Αυτός ο τρόπος είναι πολύ χρήσιμος και ιδανικός σε γρήγορα «περίεργα» μέτρα.

3. Με τον ινδικό τρόπο. Ta ka di mi ta ki ta

Σημ.  Ο ta ka, di mi, ta ki ta τρόπος παραπέμπει σε ένα 2-2-3 μοίρασμα των 7/8 . Αν όμως το μοίρασμα είναι π.χ 3-2-2 , να είστε προετοιμασμένοι να το γυρίσετε ανάποδα  π.χ  ta ki  ta, ta ka, di mi  ή αν το grouping είναι 2-3-2   ta ka , ta ki ,ta , ta ka .κοκ.

Σημ.2 Με τον ίδιο τρόπο θα μετρήσω ένα 10/8 με 3-3-2 -2 grouping ta ki ta , ta ki ta, ta ka , ta ka  ή ένα καρσιλαμά στα 9/8 με  2-2 -2-3 grouping  κ.ο.κ

Γενικά νομίζω ο ινδικός τρόπος βοηθάει πολύ στο να εσωτερικεύσεις γρήγορα κ εύκολα τον ήχο ενός μέτρου 7 ή 10 /8 , ειδικά αν υπάρχουν groupings , αλλά θεωρώ ότι {ανάλογα την ταχύτητα και το κομμάτι} καλό είναι να τους έχετε και τους τρεις τρόπους.

Στην περίπτωση που δούμε κάποιο μέτρο π.χ  7/16 σε μια παρτιτούρα..{συνήθως θα τα δείτε να περνάνε εμβόλιμα μέσα σε μια παρτιτούρα}- αυτό που εννοεί ο συνθέτης είναι ότι για όσα μέτρα έχουν αυτό το time signature, το μέτρο είναι 7 -16^α  διάρκεια – δηλαδή λίγο παραπάνω  από ενάμιση τέταρτο.

 Σε αυτή την περίπτωση μετράμε ΚΑΙ τα 7-16^α σαν One two three four five six  sev  ή σαν ta ka, di mi, ta ki ta αν το tempo είναι ανεβασμένο και δεν μπορούμε να το αρθρώσουμε.

Ιδανικά όμως αν υπάρχει μια συγκεκριμένη μελωδική φράση που συνοδεύει αυτά τα 7-16α..προσπαθούμε να τραγουδήσουμε την ίδια την φράση σαν μελωδία.

• Τι να ακούσετε.

Ο Sting {σαν μπασίστας} ήξερε πάντα να γράψει πάνω σε πολύ περίεργα time signature και  προσωπικά με έχει βοηθήσει πολύ με αυτά.

 Οι Rush , o Frank Zappa,  οι μετέπειτα Dream theater αλλά και ο Steve Vai  στις προσωπικές του δουλειές , δεν περιορίστηκαν  ποτέ στα 4/4.

Την Mahavishnu Orchestra  του John Mc Laughlin με τον εξαιρετικό Billy Cobham στα τύμπανα αλλά και τους Genesis με τον Phil Collins. Πως θα μπορούσα να ξεχάσω τους Τοοl,  αλλά και τους Led Zeppelin. Τρομερό ενδιαφέρον έχουν επίσης οι Radiohead που κατά καιρούς με έχουν ξετρελάνει με τον τρόπο που χρησιμοποιούν τον ρυθμό.

Aπό  καλλιτέχνες και μπάντες του σήμερα, προτείνω τους Snarky Puppy, , Ibrahim Maalouf, Dhafer Youssef , Avishai Cohen  αλλά και  τους Animals as Leaders, Plini , meshuggah και γενικά την νέο metal σκήνη που ακούει στο όνομα Djent που ουσιαστικά είναι μια μετεξέλιξη της Progressive metal σκηνής. Όλοι τους εξαιρετικοί μουσικοί που τα παίζουν στα δάχτυλα αυτά.

Ρυθμολογικό ενδιαφέρον έχουν επίσης σχεδόν όλοι οι ελληνικοί ρυθμοί .

Μεγάλος ρυθμολογικά λαϊκός συνθέτης, ήταν όμως ο Άκης Πάνου για το λόγο ότι του άρεσε να πειράζει  όλους αυτούς τους ρυθμούς μέσα στις συνθέσεις του. Αξίζει τα τσεκάρετε τις συνθέσεις του. Aξίζει επίσης να τσεκάρετε τις μουσικές του  Σωκράτη Σινόπουλου. 

Aπόλυτο μετρ των odd time signatures, θεωρώ τον Tigran Hamasyan, που πάρα πολλές φορές με έχει κάνει να πιστεύω ότι χρειάζεσαι ντοκτορά στα μαθηματικά για να καταλάβεις την μουσική του. Κάθε φορά που αποκωδικοποιώ ένα τραγούδι του νιώθω ότι γίνομαι καλύτερος μουσικός.

Κλείνοντας νομίζω καταλάβατε ότι  θεωρώ απόλυτα αναγκαία την αφιέρωση ενός μέρος της μελέτης όχι μόνο κάθε σύγχρονου drummer  αλλά και κάθε σύγχρονου μουσικού με τα Odd time signature.

Αναγκαία επίσης θεωρώ και την αποκωδικοποίηση κάθε odd time signature τραγουδιού φτάνει στο αυτί μας. 

Oλοένα  και  περισσότεροι μουσικοί και συνθέτες τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να γράφουν πάνω σε αυτά και δεν θέλουμε να βρεθούμε προ εκπλήξεων.To “ στα 4/4 παίζω μια χαρά”, απλά δεν είναι αρκετό, θεωρώ στις μέρες μας.

Αναφέροντας  για άλλη μια φορά τα σοφά λόγια του Simon Philips.

“αν έχει έρθει η ώρα της πρόβας ή του live και νιώθεις ότι δεν έχεις μελετήσει αρκετά..είναι πολύ αργά’’

 B.Μουλακάκης.

Mερικά ωραία οdd time κομμάτια.

7/4  Μoney by Pink Floyd

7/8  {2 2 3} Am i not enough by  Maro

7/8 Love is stronger than justice by Sting. 

5/4     7 days by Sting

4/4 subdivided as 3 3 4 3 3  Pyramid song Radiohead.

 

13/8  {7+6} Blending souls by Dhaffer Youssef

10/4 {4+6} Everything is in it’s right place. Radiohead 

 

39/16   { 4/4 +4/4 + 7/16} Odd elegy by Dhaffer Youssef.

23/8 {7 + 7 + 9 as 223 223 333 } Shapons Vindaloo by Snarky Puppy

Εδώ ο David Bruce προσπαθεί με την βοήθεια του Yogeb Gabay να μας αναλύσει πως σκέφτεται ρυθμολογικά ο Tigran.

Εδω ο Portnoy προσπαθεί να μας αναλύσει το dance of eternity και τα 108 διαφορετικά time signatures του.{Ίσως το πιο δύσκολο progressive metal τραγούδι}